AİLE HEKİMLİĞİ DİSİPLİN TANIMI
WONCA (World Organization of National Colleges, Academies and Academic Associations of General Practitioners/Family Physicians) (Genel Pratisyenler/Aile Hekimleri Ulusal Dernek, Akademi ve Akademik Birliklerinin Dünya Örgütü; kısaca Dünya Aile Hekimleri Birliği) Avrupa Bölgesi tarafından yapılan tanıma göre; Genel Pratisyenlik/Aile Hekimliği kendi eğitim içeriği, araştırmaları, kanıta dayalı ve klinik uygulamaları olan akademik ve bilimsel bir disiplin ve birinci basamağa odaklı bir klinik uzmanlıktır. Terminolojide Genel Pratisyenlik ve Aile Hekimliği birlikte ve aynı anlamda kullanılsa da burada anlatılmak istenen, mezuniyet öncesi tıp eğitimini (MÖE) tamamlayan ve pratisyen olarak çalışan hekimler olmayıp “en az üç yıl süreli birinci basamak uzmanlık eğitimi almış hekimler”dir.
WONCA (DÜNYA AİLE HEKİMLERİ BİRLİĞİ)
WONCA’nın (Dünya Aile Hekimleri Birliği) 150 ülkeden 550.000 üyesi vardır. 1994 yılında düzenlenen The Joint WONCA-WHO Conference’da belirtildiği gibi bir ülkenin sağlık hizmetlerinin maliyet-etkin ve kaliteli sunulabilmesi için birinci basamağın güçlendirilmesi şarttır. Bu işbirliği 28 Ocak 2019 tarihinde tekrar güçlü bir şekilde vurgulanmış ve WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus ile WONCA Başkanı Dr. Donald Li arasında bir Memorandum of Understanding (MOU) (Mutabakat Zaptı) imzalanmıştır.
WONCA World’ün yedi bölgesi olup ülkemiz Avrupa Bölgesi’nde yer almaktadır.
2019-2021 yılları arasında WONCA Europe Başkanlığını Prof. Dr. Mehmet Ungan yapacaktır.
TÜRKİYE AİLE HEKİMLERİ UZMANLIK DERNEĞİ
22.06.1990’da Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği (AHUD) kurulmuş ve 22.03.1998 tarihinde Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği (TAHUD) adını almıştır. Yedi şubesi ve 2200 üyesi vardır.
AHUD 7 Eylül 1995 tarihinde WONCA Avrupa Bölge Toplantısı’na katılmıştır. 2008 ve 2015 WONCA Avrupa Kongreleri ülkemizde çok büyük bir katılım ile (yaklaşık 4800 kişi) İstanbul’da gerçekleştirilmiştir.
TAHUD 2003 yılında WONCA Avrupa Bölgesi’ne üye olmuştur.
Ülkemiz WONCA Avrupa’ya üye olduğu günden beri çok aktif olup Konsey’de ve networklerde aşağıdaki kişiler tarafından temsil edilmektedir:
WONCA Europe Konsey Delegesi: Uzm. Dr. Erdem Birgül
EURACT (Avrupa Aile Hekimliği Eğiticileri Akademisi): Prof. Dr. Esra Saatçı (EURACT yönetim kurulu üyesi)
EGPRN (Avrupa Aile Hekimliğinde Araştırma Ağı): Prof. Dr. Ayşe Çaylan
EQuIP (Avrupa Aile Hekimliği Kalite ve Hasta Güvenliği Derneği): Prof. Dr. Nezih Dağdeviren
EURIPA (Avrupa Kırsal ve İzole Aile Hekimleri Birliği): Doç. Dr. Erdinç Yavuz
EUROPREV (Avrupa Aile Hekimliği Koruyucu Hizmetler ve Sağlığın Geliştirilmesi Ağı): Prof. Dr. Serdar Öztora
VdGM (Avrupa Genç Aile Hekimleri Birliği) : Uzm. Dr. Halil Volkan Tekayak
AGPFMSEE (Güneydoğu Avrupa Aile Hekimliği Birliği): Prof. Dr. Mümtaz Mazıcıoğlu (Genel Sekreter)
Ayrıca WONCA Europe Special Interest Group’larda da (Primary Care Diabetes Group, International Primary Care Research Group gibi) temsiliyetimiz vardır.
TAHUD, aile hekimliği eğitim ve uygulamaları ile ilgili çok sayıda toplantı ve çalıştaylar yapmıştır ve yapmaya devam etmektedir.
Aile hekimliği disiplininin Türkiye’deki temsilcisi olan TAHUD tarafından her yıl yapılan Ulusal Aile Hekimliği Kongresi en son 17. Ulusal Aile Hekimliği Kongresi olarak 25-27 Ekim 2018 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleştirilmiştir. Ayrıca ülkemizde her yıl ulusal ve uluslararası pek çok kongre ve sempozyum da hocalarımızca düzenlenmektedir.
TAHUD tarafından çıkarılan bilimsel dergimiz “Türkiye Aile Hekimliği Dergisi” olup 1997 yılından beri yılda dört sayı olarak yayınlanmaktadır. Yine Aile Hekimliği akademisyenlerinin yönetiminde yayınlanan ve uluslararası indekslerce taranan on kadar Aile Hekimliği Dergisi de mevcuttur. Avrupa’da aile hekimliğinde araştırma denince Türkiye ismi anılan ilk üç ülkeden biridir.
AİLE HEKİMLİĞİ UZMANLIK EĞİTİMİ
Avrupa’da bu uzmanlık eğitiminin süresi 13 ülkede üç yıl, yedi ülkede dört yıl, altı ülkede beş yıldır. Ülkemizde uzmanlık eğitiminin süresi üç yıldır. Avrupa Konseyi’nin 1986, 1993 ve 2001 yıllarındaki kararları ile 1995’ten itibaren en az 2 yıl olan uzmanlık eğitimi süresi 2001’den itibaren en az 3 yıl olmak zorundadır.
AİLE HEKİMLİĞİ UZMANLIĞININ ÜLKEMİZDEKİ TARİHÇESİ
Ülkemizde, Aile Hekimliği uzmanlık eğitimi ilk olarak 1985 yılında üç büyük ildeki (İstanbul, Ankara, İzmir) Sağlık Bakanlığı Eğitim Hastanelerinde (toplam dokuz adet) başlamıştır.
16 Temmuz 1993 tarih ve 12547 sayılı YÖK kararı ile Tıp Fakültelerinde aile hekimliği anabilim dallarının kurulması uygun görülmüştür.
1996 yılında ilk aile hekimliği doçentlerimiz (Prof. Dr. Süleyman Görpelioğlu ve Doç. Dr. Zeynep Tuzcular Vural) aile hekimliği disiplininin akademik yolculuğunu başlatmışlar ve öğrenci ve asistan eğitimlerinde aktif olarak yer almışlardır.
Yaklaşık çeyrek asır önce çıkılan akademik yolculuk, günümüzde 79 anabilim dalı ve 35 Eğitim-Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği ile 56 profesör, 56 doçent, 71 doktor öğretim üyesi, 20 başasistan, 10 eğitim görevlisi ile eğitim ve idari sorumlu ve 50 uzmandan oluşan akademik kadroya ulaşmıştır.